Z BioInf
Skocz do: nawigacja, szukaj

Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (z łac. sclerosis multiplex, SM) to przewlekła choroba zapalna ośrodkowego układu nerwowego o podłożu demielinizacyjno-zwyrodnieniowym. Etiologia choroby nie jest do końca poznana. Chorobę charakteryzuje wieloogniskowość (charakter rozsiany) oraz rozsianie procesu chorobowego w czasie. Stwardnienie rozsiane ujawnia się najczęściej w 3 dekadzie życia i statystycznie częściej dotyczy kobiet.

Obecnie wyróżnia się 4 typy stwardnienia rozsianego:

  1. rzutowo-remisyjny
  2. pierwotnie postepujący
  3. wtórnie postępujący
  4. rzutowo-postępujący

Dominującą formą SM jest typ rzutowo-postępujący. Charakteryzuje się on okresowym występowaniem nowych objawów neurologicznych lub zaostrzeniem dotychczas występujących (tzw. rzut), które mogą po kilku tygodniach ustąpić. Objawy choroby są związane z lokalizacją ognisk chorobowych w OUN a najczęściej występujące to:

  1. niedowład piramidowy (90%)
  2. zaburzenie czucia (85%)
  3. zaburzenia koordynacji (70%)
  4. zaburzenia kontroli zwieraczy (65%)
  5. zaburzenia ostrości widzenia (60%)
  6. zawroty głowy (60%)
  7. deficyt poznawczy (45%)
  8. inne: oczopląs, diplopia, zespół zmęczenia

Stopień nasilenia objawów chorobowych może być znacznie zróżnicowany w obrębie pacjentów chorujących na ten sam typ SM. Heterogenność SM dotyczy zarówno aspektu radiologicznego, genetycznego, klinicznego i immunopatologicznego. Ostatnie badania przyjmują, że SM to schorzenie o pierwotnym charakterze zwyrodnieniowym i dotyczy degeneracji w obszarze oligodendrogleju i mieliny, co prowadzi do aktywacji autoantygenów wywołujących reakcję zapalną, której nasilenie jest zindywidualizowane i zależy od kondycji układu immunologicznego pacjenta.

W obrazie histopatologicznym SM charakteryzuje występowanie ognisk demielinizacji, astrogliozy i nacieku komórek immunologicznych w okolicach naczyń krwionośnych. Poza utratą osłonek mielinowych, istotnym elementem patogenezy jest także utrata aksonów w obrębie struktur mózgowia i rdzenia kręgowego. Na skutek zmian zwyrodnieniowych u pacjentów chorych na SM odnotowuję się roczną utratę objętości mózgu o 0,6-1 %, podczas gdy u starzejących się osób zdrowych ubytek ten nie przekracza 0,3% rocznie.

Obecnie obowiązująca hipoteza dotycząca procesu chorobowego wskazuje na kluczową rolę autoreaktywnych limfocytów T, które przenikając przez barierę krew-mózg do OUN, w którym następnie ulegają kolejnej aktywacji przez komórki APC, zapoczątkowują kaskadową reakcję zapalną, w której uczestniczą makrofagi, limfocyty B, cytokiny prozapalne oraz cząsteczki adhezyjne. Ponadto, u pacjentów SM stwierdza się występowanie autoreaktywnych limfocytów względem antygenów mieliny, takich jak MBP, PLP, MOG. Zidentyfikowany histopatologicznie proces autoimmunologiczny widoczny w postaci plaki o nieregularnym kształcie, odpowiadającym obszarowi mieliny, stał się podstawą do sklasyfikowania jednostki chorobowej w 1868 roku jako „sclerose en plaques”, czyli obecnie SM.

Uważa się, że czynniki genetyczne odgrywają udział w etiologii SM. U około 20% pacjentów występowanie SM potwierdzono w wywiadzie rodzinnym. W pierwszej linii pokrewieństwa ryzyko wystapienia choroby jest nawet 20-krotnie wyższe niż w populacji ogólnej. Dotychczas zidentyfikowano kilka genów skorelowanych z zapadalnością na SM. Kodowane przez nie białka są głównie zaangażowane w procesy regulacji funkcji układu immunologicznego. Poza czynnikami genetycznymi, uważa się że czynniki środowiskowe takie jak palenie papierosów oraz Niedobór witaminy D mają także wpływ na wystąpienie SM.

Obecna terapia SM jest oparta na immunomodulacji. W leczeniu stosuje się interferon beta 1B, interferon beta 1A, octan glatirameru a także mitoksantron. Działanie wymienionych leków nie do końca jest poznane, niemniej jednak w efekcie niespecyficznie zmniejszają reakcję zaplaną. Druga grupa stosowanych leków to przeciwciała monoklonalne – natalizumab, hamujący receptor limfocytarnej alfa4beta1-integryny (VLA-4) i jego wiązanie z cząsteczką adhezyjną VCAM-1 i hamując przechodzenie limfocytów przez BBB. Obiecujące efekty w zakresie modulacji przebiegu choroby wykazują także testowane doustne leki, takie jak fingolimod, kladrybina, teriflunomid, pochodne kwasu fumarowego. W przypadku występowania rzutów podaje się steroidy. W wybranych przypadkach stosuje się także immunoglobuliny, lub zabiegi plazmaferezy. Pomimo wielu stosowanych farmaceutyków nadal bak jednak leków, które mogłyby stymulować procesy regeneracyjne, tak więc pomimo stosowanych terapii postęp choroby jest nieunikniony.

Piśmiennictwo:

  1. http://www.febsletters.org/article/S0014-5793%2811%2900593-X/abstract
  2. http://link.springer.com/book/10.1007%2F978-3-642-14153-9
  3. http://vimeo.com/66385055