Resweratrol
Resweratrol (rysunek 1) po raz pierwszy został wyizolowany z korzeni rośliny Varatrum grandiflorum w 1940 roku. Następnie jego obecność zidentyfikowano w wielu roślinach w tym w winogronach, morwie, jagodach, oraz w czerwonym winie, orzeszkach ziemnych i roślinach leczniczych.
Badania aktywności biologicznej wyizolowanego resweratrolu wykazały jego szerokie spektrum działania: właściwości przeciwutleniające, zdolność wiązania receptora dla węglowodorów aromatycznych, wpływ na metabolizm prokancerogenów, modulację szlaków sygnałowych reakcji zapalnych i kancerogenezy. Wykazano także jego protekcyjne działanie względem chorób kardiologicznych , stresu oksydacyjnego i reakcji zapalnych. Aktywność antyutleniająca ma istotne znaczenie dla ochrony DNA przed oksydacyjną modyfikacją, ograniczania powstawania aldehydowych produktów peroksydacji lipidów. Ponadto, resweratrol jest silnym inhibitorem izoenzymów cytochromu P450 należących do rodziny: CYP1, CYP2, które uczestniczą w metabolizmie ksenobiotyków (policyklicznych węglowodorów aromatycznych, heterocyklicznych amin, 17b-estradiolu) zarówno na poziomie genomowym jak i ich aktywności katalitycznej. Hamowanie toksycznych przemian ksenobiotyków mogą warunkować przeciwnowotworowe właściwości resweratrolu. Dla wartości chemoprewencyjnej duże znaczenie ma działanie przeciwzapalne, polegające na hamowaniu aktywności czynników transkrypcyjnych NF-kB i AP-1, ograniczenie aktywności cyklooksygenaz 1 i 2, oraz indukowanej syntezy tlenku azotu. Resweratrol wykazuje także indukujące działanie względem białka p53, które zatrzymuje komórki w fazie G1 cyklu komórkowego i kieruje je na drogę apoptotycznej eliminacji. Inny mechanizm polega na zahamowaniu syntezy DNA i zatrzymaniu komórek w fazie S, wydłużenie okresu naprawy DNA i zmniejszenia puli komórek zmutowanych. Wykazano wpływ resweratrolu na białko komórkowe sirtuina-1, co hamuje apoptozę, chroni DNA, zwiększa potencjał antyoksydacyjny, tłumi reakcję zapalną. Obecnie w badaniach klinicznych testuje się resweratrol oraz wiele jego trans-pochodnych, które wykazują spotęgowane działanie biologiczne. Postulowane molekularne mechanizmy oddziaływania resweratrolu ilustruje rysunek 2.
Postulowane molekularne mechanizmu neuroprotekcyjnego oddziaływania resweratrolu ilustruje rysunek 3.
Literatura:
- Pol. Merk. Lek., 2010, XXVIII, 168, 496
- Karagiannis TC, Ververis K. Potential of chromatin modifying compounds for the treatment of Alzheimer's disease. Pathobiology of Aging & Age-related Diseases 2012, 2: 14980
- Signorelli P, Ghidoni R. Resveratrol as an anticancer nutrient: molecular basis, open questions and promises. Journal of Nutritional Biochemistry 16 (2005) 449–466